Dòng Họ

Xưa nay người Việt vẫn xem dòng họ là huyết thống, đúng như vậy nhưng chỉ là số ít, đa số không phải như thế, Sau khi tham khảo nhiều cách đặt dòng họ, nhất là Nhà Tần trước Tần Thuỷ hoàng, tôi muốn gửi các bạn để tham khảo

DÒNG HỌ

(Familly name- Last name - surnames)

Quá trình phât triển của dòng họ phản ánh quá trình phát triển của loài người

Tên kèm với tên dòng họ trước hết để phân biệt các cá thể người khác nhau trong một cộng đồng, người Việt hay coi đó là huyết thống.

Khi dân số của một cộng đồng người tăng lên, họ phải đặt tên cho nhau; trong một gia đình chỉ cần tên khác nhau là đủ; khi dân số cộng đồng tăng lên nữa họ phải gọi nhau theo tên bố mẹ nhau.

Việc gọi theo tên bố mẹ vẫn còn giữ trong tiếng Anh ở đuôi Son của nhiều họ. ví như WILKINSON, JOHNSON, JACKSON, WILSON vầ đuôi ING, INK ở một số khu vực (Wikipedia - nguồn gốc các dòng họ cúa Anh - đã gửi các bạn xem trước)

Ở Việt Nam vẫn còn lưu dấu ấn ở cách gọi anh hay chị con ông nào bà nào.

Vào thời kỳ chiếm hữu nô lệ và phong kiến, người ta gọi người đó là nô lệ của ai hay nông nô của lãnh địa nào.

Cách gọi này phổ biến ở châu Âu với dòng họ mang tên vùng đất hay có dạng Mc, O... Lãnh chúa thường có thêm giới từ sở hữu như de (Pháp), von (Đức), da (Ý)...

Châu Á, nhất là Trung Quốc cũng có các dòng họ nguyên là nô lệ hay nông nô của các chủ nô hay lãnh địa (xem dòng họ Trung Quốc tại (Wikipedia).

Rồi người ta gọi Tên người theo Nghề nghiệp; vào đờii đế chế phong kiến nhà Tần (thế kỉ thứ 3 TCN, Hoàng đế buộc nam thanh niên từ 15 tuổi phải rời khỏi gia đình để lập hộ riêng, đóng thuế theo hộ và nghề nghiệp gọi là Tính. Miêu vẫn còn giữ kí tự là Thảo và Điền hay người làm ruộng (chứ không phải là trồng cỏ như một số khảo cứu), Họ Phan vẫn còn giữ trong kí tự chữ Hán là Thuỷ - Mễ - Điền (lúa -ruộng - nước), Họ Đào (làm gốm), Họ Đõ (trồng Đỗ)... trải qua hàng ngàn năm nhiều dòng họ (tính) đã mất hoàn toàn nghĩa cổ.

Việt Nam bị nô dịch bởi Trung Quốc 1000 năm ngay sau thời nhà Tần nên bị bắt đóng thuế theo Tính như thế, các viên quan phương Bắc không hơi đâu mà tìm từng loại nghề rồi tính thuế mà tính thuế chung từng làng, từng vùng, vì vậy mới có tên Trần Gia Trang (đánh cá) Nguyễn Gia Trang (ruông, gò, đồi), Lạ nhất là nơi phát tích nhà Nguyễn là Gia Miêu (Miêu Gia Trang) chỉ người làm ruộng. Trong Bình Ngô đại cáo của Nguyễn Trãi đã thống kê hàng loạt các loại Thuế - Tính mà nhà Minh buộc dân ta phải đóng. Nhà Minh đóng đô ở Chiết Giang, vùng Ngô Việt nên còn gọi là người Ngô.

Đàn bà không phải đóng thuế và đi lính nên cả châu Á và châu Âu đều không có Họ (Tính), trừ Việt Nam; Không loại trừ trước đây, kẻ xâm lược cũng đánh thuế và bắt phu với cả phụ nữ. Sử Trung Quốc còn ghi lại Tính của Hai Bà Trưng và Bà Triệu.

Thật kì lạ có nhiều người Việt lặn lội sang Bắc Kinh để tra tìm nguồn gốc nô lệ của mình. Hồ Quý Ly và Nguyễn Ánh đều có thư sang Triều đình Trung Quốc nhận Tính và đều được ban thưởng một câu như nhau: ĐỒ VÔ LIÊM SỈ (xem Wikipedia)

Vương quốc Anh mới thi hành chính sách đánh thuế theo Hộ từ thế kỉ 13 do đó còn dấu tích các dòng họ theo nghề nghiệp như SMITH (thợ rèn), COOK (đầu bếp), TAYLOR (thợ may)... (xem thêm nguồn gốc các dòng họ ở Anh). Thật thú vị với dòng họ Bush (Bụi cây) Clinton (đóng thùng), Ford (đánh xe ngựa), ...Nữ Thủ tướng Anh vừa qua đời có Họ là thợ lợp mái nhà.

Để thu thuế thuận lợi, các lãnh chúa thường ngăn cấm di cư và việc di dịch cư tự phát thường bị xử lý nặng nề.

Vào thời kì Tư bản chủ nghũa, lao động tự do cần khuyến khích, do đó để phân biệt các cá nhân, người ta thêm vào căn cước ngày và nơi sinh, tên cha mẹ thay cho quê quán. Công dân phải đóng thuế, không trừ phụ nữ. Nghề nghiệp, vùng đất không còn ý nghia với việc thu thuế, chỉ còn giá trị trong việc quản lý xã hội nói chung.

Từ các dòng họ và sự phát triển dòng họ có thể thấy, các dòng họ Việt Nam bắt nguồn từ Trung Quốc cách đây gần 3000 năm nhưng không phải cùng huyết thống mà chỉ là các nô lệ bị thu thuế, đi phu hay đi lính mà thôi.

Trong các dòng họ Việt Nam, người nộp thuế trồng lúa (họ Nguyễn) là đông nhất, rồi đến dòng họ bị thu thuế đánh cá (họ Trần). Riêng họ Lê (nô lệ) có vẻ do biến âm của họ Lý (thợ Ngọc) mà ra, âm Latin quan thoai đều viết là Lee.

Truyền thống về Dòng họ hiệm nay là nét văn hoá đẹp của người Việt nhưng sang tận Trung Quốc để tìm Tính của tổ tiên mình hàng trăm hay hàng ngàn năm trước thì thật là Kì Cục. Đó là kết luận của sử gia Ngô Sĩ Liên đánh giá về Hồ Quý Ly và nhà Hồ vốn không được công nhận là chính thống ở Việt Nam, được xép vào ngoại sử,

Ths TRẦN QUỐC VIỆT