Thời nay: Thạch Sanh thì ít, lý thông quá nhiều.

Bắt đầu từ khi Adam và Eva ăn trái cấm, phạm tội "tổ tông" và bị buộc phải rời khỏi vườn Eden, sự giả dối đã len lỏi trong cuộc sống từ "ngây thơ" đến tinh vi và đầy mưu mô xảo quyệt.
Sự giả dối được phát tán nhanh chóng khi XH chưa phát triển hệ thống Pháp quyền.
"Lý Thông thì nhiều"
Ở Việt Nam, sự lừa dối của Trọng Thủy đối với Mỵ Châu được người Việt kể mãi cho đến tận hôm nay và mai sau. Vì rằng chẳng ai trên đời biết hết được chữ...ngờ và sự dối lừa được che đậy bằng những lời chân thật.
Khi nhắc đến sự giả dối, ngoài nhân vật Trọng Thủy, người Việt Nam cũng thường nhớ đến nhân vật Lý Thông trong truyện cổ tích "Thạch Sanh- Lý Thông". Bởi nếu Trọng Thủy "lừa vợ" để mưu xâm chiếm nước Nam thì Lý Thông là mẫu hình của sự "phản bạn", "bán bạn" để "cầu vinh".
Đầu tiên, y đã lừa Thạch Sanh đi "nộp mạng" cho Trăn tinh thay mình. Lần thứ hai, sau khi Trăn tinh bị giết, y lại lừa Thạch Sanh trốn đi để hưởng công hưởng lợi với triều đình. Đến lần thứ ba, Lý Thông đã nhẫn tâm lấp hang đá để hưởng công lao cứu công chúa. Và nhờ sự giả dối, Lý Thông đã thoát chết, đã được làm quan và suýt cưới được công chúa nếu nàng không khôn ngoan giả câm.
Việc Lý Thông lừa Thạch Sanh đến ba lần đã chứng tỏ bản chất "ở ác" của Lý Thông (như trong một bài thơ của nhà thơ Xuân Quỳnh). Bởi "quá tam ba bận" và Thạch Sanh cũng không phải không nhận sự xấu xa của Lý Thông từ lần bị lừa đầu tiên. Nhân vật Lý Thông do đó đã trở nên điển hình của sự giả dối trong kho tàng văn học dân gian Việt Nam.
Tuy nhiên, đời thực hiện nay cũng có không ít hạng người như Lý Thông trong truyện cổ tích. Thậm chí có người đã từng nói rằng đời nay "Thạch Sanh thì ít, Lý Thông thì nhiều". Câu nói đó không phải không có cái lý của nó.
Chẳng hạn, vào ngày 18/3, báo chí đưa tin ông Lê Thanh Bình, nguyên Chủ tịch UBND xã Tân Thành, huyện Hàm Thuận Nam, tỉnh Bình Thuận đã lừa đảo 36 cá nhân và hai tổ chức để chiếm đoạt hơn 28 tỉ đồng.
Sau đó một ngày, nguyên nhân vụ cháy xe hiệu Air Blade tại thôn Tiền Phong, xã Quảng Long, huyện Quảng Trạch cũng đã được làm rõ là do Phan Trung Dũng, chủ xe máy nói trên "tự đốt xe gây hiện trường giả" nhằm chiếm đoạt số tiền 210 triệu đồng của cơ quan chứ không phải là do "cơn sốt" cháy xe năm 2011.
Tưởng rằng có thể lợi dụng mấy trăm vụ cháy xe để "theo đóm ăn tàn" nhưng Phan Trung Dũng đã bị tóm gáy theo kiểu cháy nhà ra mặt... chuột. Sự đời, lẽ công bằng là thế. Không ai có thể gian dối mãi nếu như mình không phải là người bị hại và cần sự giúp đỡ từ cộng đồng xã hội.
"Cái kim trong bọc có ngày cũng lòi ra"
Sự gian dối không dừng lại ở chỗ lừa đảo về tiền bạc mà còn lừa đảo cả dư luận xã hội.

Ngày 15/3, Công an Quận 6 (TP HCM) đã bắt khẩn cấp Dư Kim Liên để điều tra về việc trung tá Trần Xuân Chuyên bị chết. Điều cười ra nước mắt là bà Dư Kim Liên đã "giả điên" để đánh lừa và cản trở cơ quan công an điều tra. Tuy nhiên, cuối cùng bà ta cũng phải thừa nhận là đã giết chồng do nợ nần và sợ ly hôn không được chia tài sản.
Điều này khiến người viết nhớ đến nhân vật Phan Kim Liên của Thủy Hử. Nhân vật Phan Kim Liên đã vì dục vọng thấp hèn để giết chết chồng mình rồi nức nở ngồi khóc chồng trước mặt Võ Tòng, che giấu điều ác tâm. Nhưng sau dòng nước mắt cá sấu lại là ánh mắt dâm đãng của thị trước kẻ phong lưu Tây Môn Khánh, chủ mưu của vụ án Võ Đại Lang. (nghe đến cái tên Liên mà gét)
Người viết bài này tự hỏi, chẳng lẽ chỉ vì nợ nần mà Dư Kim Liên đã ra tay giết chồng?
Trước đó, vào năm 2011, cả nước cũng đã sửng sốt vì Trần Thúy Liễu đốt chồng (nhà báo Hoàng Hùng) rồi... chối quanh. Nhưng đúng một tháng sau, Trần Thúy Liễu đã đến công an đầu thú.
Giờ đây, hai người đàn đà bà tội lỗi trên chỉ còn biết chờ ngày hầu tòa để nhận hình phạt thích đáng cho hành vi tội lỗi và sự gian dối của mình.
Thiết nghĩ sự đời gian dối dễ có mấy kẻ qua được lưới trời lồng lộng, tuy thưa mà khó lọt?
Mọi sự gian dối nói trên đều đánh lừa được xã hội trong một thời gian nhất định. Nhưng cuối cùng, nó cũng phải chào thua trước dư luận và sự điều tra của các cơ quan có trách nhiệm, có chuyên môn nghiệp vụ.
Không có gì là bí mật mãi mãi. Nói theo người Việt Nam: "Cái kim trong bọc có ngày cũng lòi ra", và "Cháy nhà ra mặt chuột". Bởi thế cho nên không có chỗ cho một sự giả dối có thể chiếm thế thượng phong và làm mưa làm gió.
Chỉ có sự giả dối được che đậy tạm thời bằng thủ đoạn cá nhân và thế lực ô dù hùa nhau vào "giúp sức", "đỡ đần". Trong lịch sử, nhiều vụ lừa đảo, gian dối dù đã che đậy rất kỹ càng nhưng cũng đã được đưa ra ánh sáng.
Có thể gian dối trước pháp luật?
Lối sống tiểu nông với tâm lý "trọng tình" từ ngàn xưa đã khiến nhiều loại giả dối được bao che trong xã hội Việt Nam. Và bởi sự thật thường bị "mất lòng" nên thường không ai dám nói thật.
Bởi nếu đã bị "mất lòng" thì đừng mơ làm việc, kiếm tiền và thăng tiến trong cái xã hội "một trăm cái lý không bằng một tí cái tình" và ưa danh lợi. "Tốt khoe, xấu che" do đó đã trở thành một thói quen xấu của người Việt Nam khó bỏ được.
Tuy nhiên, với xã hội pháp quyền Việt Nam hiện nay, khi lối sống tiểu nông đã dần được uốn nắn bởi hệ thống pháp luật và các chế tài cứng rắn thì sự giả dối đã dần ít "đất sống" hơn xưa.
Dù sự giả dối hiện nay đã không còn đơn giản. Nó đã tinh vi hơn và trở nên muôn hình vạn trạng trong nền kinh tế thị trường.
Tuy nhiên, nếu xem pháp luật là thượng tôn thì không có bất cứ sự giả dối nào có thể "mỉm cười" mãi mãi trước dư luận và xã hội.
Đã đến lúc người dân Việt Nam cần phải sống và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật để hạng người như Lý Thông bị đẩy lùi dần ra khỏi cộng đồng. Và cũng là để chúng không còn có cơ hội làm điều xấu, điều ác trong xã hội pháp quyền.
Điều đáng tiếc là hiện nay Hiến pháp và pháp luật của ta nó cứ thay đổi tối ngày, nên cũng chỉ có:
“Dự thảo” với “Sửa đổi” rồi “bổ xung”.
Theo Nguyễn Văn Toàn